Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn tại Hải Phòng là lễ hội truyền thống của người dân quận Đồ Sơn – TP Hải Phòng, lễ hội này được tổ chức chính thức vào mùng 9/8 âm lịch hàng năm, trước đó còn có hai cuộc đấu vòng loại vào giữa tháng 5 và 8/6 âm lịch.
Đây không chỉ là một ngày hội gắn liền với phong tục thờ cúng thuỷ thần và tục hiến sinh mà nó còn thể hiện tinh thần thượng võ của người dân miền biển Hải Phòng.
Việc chuẩn bị cho lễ hội này rất công phu, người ta phải chọn mua, nuôi và huấn luyện trâu. Trâu chọi phải là trâu đực có ” ức rộng, háng to, cổ cò, đuôi trai, đít nhọn, sừng cánh cung, trường đùi…”, trâu từ 4 đến 5 năm tuổi trở lên. Trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, không được tiếp xúc với trâu thường.
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn cũng như nhiều lễ hội khác trên cả nước, nó có hai phần, phần lễ và phần hội đan xen. Từ ngày mùng Một đầu tháng 8 âm lịch, các vị cao niên trong làng đã ra làm lễ tế thần Điểm Tước ở đình Tổng thuộc Đồ Sơn. Lúc này, tất cả các làng có trâu chọi đều phải ra làm lễ cúng bái.
Sau đó là lễ rước nước ( có gắn liền với tục tế Thuỷ Thần). Lọ nước thần mỗi năm được thay một lần, được từng làng ( phường ) mang về đình riêng để cúng. Tại đình làng, các chủ trâu cho trâu của mình ra làm lễ Thành Hoàng.
Sau khi làm các thủ tục cũng lễ thần, trâu chọi đã chính thức được gọi là “Ông trâu”, biểu tượng của giới tâm linh, là niềm tin, ước vọng của người dân nơi đây.
Sáng ngày chính hội, Mùng 9/8 âm lịch, các dân cư trong phường, làng đều kéo ra đình. Tại đây, lễ rước các “Ông trâu” ra sới đấu với kiệu bát cống, long đình bát biểu, cờ thần bay phấp phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm. Một không khí lễ hội vô cùng náo nhiệt, thu hút đông đảo người xem trực tiếp cũng như trên truyền hình.
Phần hội diễn ra vào chính hội với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa khai hội được 24 thanh niên trai tráng của làng chia thành hai hàng trình diễn vô cùng uyển chuyển, mạnh mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la.
Theo quan niệm của các già làng, thì tiếng trống, tiếng thanh la còn có tác dụng tạo không khí trong sân bãi, thúc giục các “ông trâu” thi đấu thêm phần quyết liệt. Với màn múa cờ vung lên quật xuống mạnh mẽ, dứt khoát, nhịp nhàng, có lúc đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao chiến, thể hiện sự dũng cảm, kiên cường của con người chống chọi với biển khơi Hải Phòng.
>>Xem thêm: Ngày tết Đoan Ngọ
Đúng 8 giờ ngày Mùng 9/8 âm lịch, tiếng trống chiêng khai hội, dịch loa gọi các “ông trâu” vào trận vang lên. Từ hai cổng Phía Bắc – Nam của sới đấu, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng (ở hai bên). Khi hiệu lệnh phát ra thì hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng 20 m. Đến hiệu lệnh tiếp theo, thì người dắt trâu đột nhiên rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau bắt đầu trận so tài.
Khi đã phân thắng bại, cảnh “Thu trâu” cũng diễn ra vô cùng hấp dẫn, người ta phải khó khăn lắm mới bắt bằng được con thắng để thi đấu xếp loại, phân ngôi nhất nhì…
Theo quan niệm cổ xưa của người dân nơi đây, nếu trâu làng nào giành chiến thắng trong lễ hội thì năm ấy cả làng đó sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển.
Và điều đặc biệt nhất là cho dù thắng hay thua, sau khi mỗi trận đấu, các trâu đều được mổ thịt để tế lễ trời đất, cầu cho mùa màng thuận hoà. Người ta cũng tin rằng, nếu được ăn thịt trâu chọi trong dịp lễ hội, sẽ gặp rất nhiều điều may mắn.
Cũng mang trong mình tầm ảnh hưởng lớn như ngày Giỗ tổ Hùng Vương 10/3, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn mang đậm nét văn hoá tâm linh của người dân miền biển Hải Phòng, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một vùng duyên hải đất Việt.